Brýr

Brýnt er að hönnunarvinna brúa sé öguð og sem mest samræmd, hver sem vinnur verkið og hvort sem hönnunin er unnin innan eða utan Vegagerðarinnar. Þetta þarf að leitast við að tryggja sem best og með sem hagkvæmustum hætti.

Vegagerðin hefur eftirlit með burðarþoli vega og brúa. Hjá stofnuninni eru teknar ákvarðanir um takmarkanir á heildarþunga og ásþunga ökutækja ef þörf krefur.

Um hlutverk Vegagerðarinnar er fjallað í lögum um Vegagerðina, framkvæmdastofnun samgöngumála nr. 120/2012. Vegagerðin gefur út reglur um hönnun brúa þar sem fram koma verklýsingar fyrir brúargerð. Ísland er aðili að Evrópska staðlaráðinu (European Committee for Standardization (CEN)) og hefur undirgengist að innleiða þá. Evrópustaðlar um hönnun brúa tóku formlega gildi á Íslandi í lok árs 2011 með útgáfu þjóðarviðauka. Lesa má meira um aðferðafræði innleiðingarinnar í Reglum um hönnun brúa sem Vegagerðin gefur út.

Yfirferðar- og samþykkisferli er hluti áreiðanleikastjórnunar og er eitt grundvallaratriða skv. ÍST EN 1990.

Ferlið felst í eftirfarandi skrefum:

byggingaáform er flokkað undir yfirferðarstig 1 – 3 eftir flækjustigi og reynslu hönnuðar

ef þau falla undir yfirferðarstig 1 kemur til álita að leggja meginforsendur og teikningar fram á sama tíma

ef þau falla undir yfirferðarstig 2 – 3 skal ávallt fyrst leggja fram meginforsendur til samþykktar og í framhaldinu hefst vinna við hönnun sem síðar er lögð fram til samþykktar

Markmiðið með yfirferðar- og samþykkisferlinu er að tryggja skjalfestingu á yfirferð hönnunar ásamt því að tryggja að öllum hönnunargögnum sé skilað til Vegagerðarinnar. Í  Reglum um hönnun brúa hafa verið tekin inn atriði sem hafa skírskotun til almennra verklýsinga fyrir vega- og brúargerð. Nokkrir kaflar eru ennþá í vinnslu, s.s. kafli um jarðskjálftaáraun, hengi- og stagbrýr, kapla og kapalkerfi og ferjulægi. Yfirferðar- og samþykkisferli felur í sér þá jákvæðu hlið, að reynsla og þekking flyst  óhjákvæmilega milli samstarfsmanna. Fleiri þekkja verkefnið og forsendur þess og eru því betur undir það búnir að leysa það sem upp kann að koma.

Vegagerðin varð fyrst til að hljóta viðurkenningu Minjastofnunar 2015 fyrir mikilvægt brautryðjendastarf í þágu minjaverndar.

„Viðurkenningin er veitt Vegagerðinni fyrir frumkvæði að varðveislu og endurbyggingu sögulegra brúarmannvirkja á undanförnum árum. Vegagerðin hefur lengi lagt sérstaka rækt við að skrá og varðveita minjar um eigin starfsemi og sögu vegagerðar á Íslandi. Innan hennar vébanda starfar Vegminjasafn sem hefur það hlutverk að varðveita og miðla sögu vegagerðar á Íslandi. Safngripir á þess vegum, m.a. vélar, áhöld, tjöld og vinnuskúrar, eru varðveittir sem deild innan Samgöngusafnsins í Skógum. Auk Vegminjasafnsins hefur Vegagerðin látið gera við og endurbyggja sextán söguleg brúarmannvirki til varðveislu á sínum upprunastað.

Fá tæknileg mannvirki hafa haft meiri þýðingu fyrir íslenskt samfélag en fyrstu brýrnar sem reistar voru yfir stórfljót landsins í lok 19. aldar og á fyrstu áratugum þeirrar 20. Því er það mikils virði að tekist hefur að bjarga mikilvægum dæmum um þróunarsögu íslenskra brúarmannvirka, m.a. einu stálhengibrúnni sem eftir er frá 19. öld og fyrstu steinsteypubrúnni, sem reist var árið 1907. Sumar brýrnar lét Vegagerðin endursmíða að miklu leyti en í öðrum tilvikum voru einstakir hlutar endurnýjaðir. Markmið með endursmíðinni er tvíþætt: Að tryggja varðveislu merkra sögulegra mannvirkja og tryggja þeim nýja og verðuga notkun í tengslum við göngustíga og reiðleiðir. Í sumum tilvikum gegna brýrnar hlutverki í tengslum við áningarstaði ferðamanna, t.d. við Skjálfandafljót hjá Fosshóli, þar sem gangan yfir gömlu stálgrindarbrúna er mikilvægur hluti af upplifun ferðafólks af gljúfrinu neðan við Goðafoss. Gamlar brýr geta einnig haft varðveislugildi vegna byggingarlistar ekki síður en tækni- og samgöngusögu. Þannig er steinsteypubogabrúin yfir Fnjóská við Vaglaskóg frá sjónarhóli arkitektúrs eitt formfegursta mannvirki sem reist var hér á landi á 20. öld.“