PDF · Útgáfa NNV-2005-003 — apríl 2005

Kort­lagn­ing á sigi á Siglu­fjarðar­vegi um Almenn­inga – Skýrsla og kort

Undanfarin tvö ár hefur Náttúrustofa Norðurlands vestra og Akureyrasetur Náttúrufræðistofnunar Íslands unnið að rannsóknum á jarðsigi á vegstæði Siglufjarðavegar
um Almenninga. Markmið þessara rannsókna er að kanna og kortleggja sigsvæði á
Siglufjarðarvegi um Almenninga og leitast við að finna orsakir þess sigs sem hefur
verið á veginum á um 5-6 km löngum kafla frá Fljótum norður að Kóngsnefi. Vegurinn um Almenninga er eini heilsársvegurinn til Siglufjarðar, en allt frá því að vegurinn
var lagður þar árið 1968 hafa skapast töluverð vandræði vegna sigs á honum. Það er
talið mikilvægt að gera sér grein fyrir orsökum sigsins, hvað hefur gerst á þessu
svæði, hvaða jarðfræðilegu ferli eru hér virk og hvað getur gerst þarna í náinni
framtíð.
Það svæði sem nefnt er Almenningar liggur frá Hraunum í Fljótum og um 5-6
km til norðurs, að Skriðnavík við Almenningsnöf, yst við Skagafjörð austanverðan.
Standlengjan á svæðinu liggur í norður-suður stefnu en upp af henni af henni ganga
tveir jökulsorfnir dalir, Hraunadalur í suðri og Hrólfsvalladal í norðri sem eru aðskildir af Breiðafjalli syðst, Torfnafjalli, Kvígildi og Mánárfjalli nyrst (mynd 1). Strandlengjan, frá Hraunárkróki norður að Almenningsnöf, er tiltörulega bein með litlum
víkum Höðnuvík syðst, Torfnavík, Selvík og Skriðnavík nyrst og litlum nöfum eða
töngum s.s Olnbogi syðst og Ódrykkjutjarnarnef norðar. Strandlengjan einkennist af
allt af 80 m háum bökkum sem sumir hverjir eru gerðir neðst úr bergi með þykkum
lausum jarðlögum ofaná, en annars staðar eingöngu úr lausum jarðlögum. Mikið
sjávarrof er til staðar enda liggur standlengjan fyrir opnu hafi. Allt svæðið einkennist
af miklum efnismössum sem skriðið hafa úr fjöllum og niður dalina, svokölluðum
berghlaupum en nánar verður fjallað um þá hér á eftir.
Athugunarsvæðinu hefur verið skipt niður í 6 svæði á grundvelli þeirra landforma sem sjást á yfirborði. Mörk svæðanna eru sýnd á mynd 2. Svæði 1 liggur nyrst.
Það er nefnt Arnbjargarháls – Kvígildi og nær frá Kvígildi í suðri og norður fyrir
Almenningsnöf að Skriðnavík. Svæði 2 er nefnt Kvígildi og liggur beint niður af
samnefndu felli. Svæði 3 er nefnt Hrólfsvalladalur og liggur beint niður undan
samnefndum dal og nær frá Torfnafjalli í suðri og norður að Kvígildi. Svæði 4 nefnist
Torfnafjall og liggur beint niður undir samnefndu fjalli. Svæði 5 nefnist Hraunadalur
og liggur beint niður af samnefndum dal og syðsta svæðið, svæði 6, nefnist Breiðafjall
og liggur beint niður undir samnefndu fjalli.
Rannsóknir þessar hófust árið 2003 og beindist þá megin þungi þeirra á að
kortleggja berghlaupasvæði í Almenningum, frá Fljótum í suðri og norður fyrir Almenningsnöf. Gögn um veðurfar, sögu hreyfinga á vegstæði og mæliniðurstöður
Vegagerðarinnar var safnað og bornar saman. Áfangaskýrsla þeirra rannsókna var
gefin út í byrjun árs 2004 (Þorsteinn Sæmundsson og félagar 2004). Síðari hluti rannsóknarinnar var framkvæmdur árið 2004 og beindist aðallega að gerð, uppbyggingu
og lagskiptingu lausra jarðlaga á svæðinu og gerð landmótunarkorts, auk þess að
frekari gagna var aflað um sögu hreyfinga út frá nýjustu mæliniðurstöðum Vegagerðarinnar.
Skýrsla þessi er lokaskýrsla þessarar rannsóknar. Mörgum spurningum sem
lagt var upp með hefur verið svarað, en öðrum verður líklega seint eða aldrei svarað.
Einnig hafa nýjar spurningar vaknað sem vert væri að reyna leita svara við í
framtíðinni. Þó svo að ekki hafi verið lagt upp með þessari rannsókn að meta hættu
fyrir vegfarendur þá verður ekki undan því skotist að fjalla lítillega um hvernig við
sjáum nánustu framtíð vegstæðis Siglufjarðarvegar þróast og hvaða úrbætur, mælingar
og frekari rannsóknir við teljum nauðsynlegar (sjá kafla 11).