9. október 2025

Sunda­braut: Brú eða göng?

Markmið Sundabrautarverkefnisins eru að stytta vegalengdir og bæta samgöngur fyrir alla ferðamáta á norðurhluta höfuðborgarsvæðisins, létta umferðarþunga á núverandi leiðum, tengja Vestur- og Norðurland betur við höfuðborgarsvæðið og auka hagræði fyrir atvinnubíla. Auk þess eru markmið um að bæta tengingar Grafarvogs við svæðið vestan Elliðaáa. Þá er Sundabraut ætlað að auka samfélagslegan ábata, m.a. með auknu umferðaröryggi, styttri ferðatíma og minni akstri, útblæstri og mengun.

Við þverun Kleppsvíkur, frá Sæbraut við Sundahöfn yfir í Gufunes, eru til skoðunar tveir meginvalkostir; brú eða göng. Á öðrum hlutum leiðarinnar, frá Gufunesi að Kjalarnesi, verða víkur, vogar og firðir þveruð með fyllingum og brúm.

Göng eru umfangsmikil og kostnaðarsöm

Kostir jarðgangalausnarinnar eru að áhrif ásýndar eru minni og þau viðhalda betri samfellu milli byggðar í Grafarvogi. Einnig verða íbúar næst brautinni fyrir minni áhrifum þar sem umferðin er neðanjarðar.

Jarðgangahönnun í þéttbýli þarf að taka mið af því að gangamunnar tengist þeim samgöngumannvirkjum sem fyrir eru á yfirborði. Gangamunnar þurfa mikið rými, sem takmarkar möguleika á að tengja þá fyrirliggjandi mannvirkjum.

Til þess að tryggja öryggi jarðganga þurfa þau að vera um 40 metrum undir föstum sjávarbotni. Sundagöng undir Kleppsvík yrðu því á um 80 metra dýpi undir sjávarmáli þar sem þau fara dýpst. Til þess að tryggja öryggi vegfarenda mega jarðgöng ekki vera of brött, m.a. vegna brunahættu. Fyrir hverja 20 metra sem niður er farið lengjast göngin því um að lágmarki 400 m í báða enda miðað við lárétt yfirborð.

Jarðgöng í þéttbýli eru ekki bara beinar línur á milli tveggja eða fleiri punkta á yfirborði, heldur dýr og flókin mannvirki sem lúta ströngum öryggiskröfum. Jarðgöng frá Sæbraut að Kjalarnesi með tengingum við núverandi byggð og mögulega framtíðarbyggð á höfuðborgarsvæðinu eru umtalsvert kostnaðarsamari framkvæmd en þeir valkostir sem unnið hefur verið að í mati á umhverfisáhrifum. Auk þess má leiða líkum að því að slík framkvæmd myndi síður uppfylla markmið verkefnisins um að dreifa umferð á höfuðborgarsvæðinu betur en nú er.

Aðgerðir sem vinna saman

Sundabraut er hugsuð sem nýr stofnvegur sem tengir Norður- og Vesturland með markvissum hætti inn á höfuðborgarsvæðið. Í framtíðarsýn Vegagerðarinnar er gert ráð fyrir að Reykjanesbraut, Sæbraut og Sundabraut myndi saman skilvirkt og vel tengt stofnvegakerfi sem tryggi gott umferðarflæði um meginleiðir höfuðborgarsvæðisins. Þessi sýn endurspeglast einnig í svæðisskipulagi höfuðborgarsvæðisins þar sem lögð er áhersla á að styrkja tengingar milli helstu stofnæða samgangna og auka flæði milli byggðarkjarna.

Fullyrt hefur verið að Sæbrautin hafi ekki burði til að taka á móti þeirri viðbótarumferð sem muni fylgja Sundabraut. Því er mikilvægt að skoða samhengi annarra samgönguverkefna sem eru í undirbúningi. Í Samgöngusáttmála höfuðborgarsvæðisins eru þegar skilgreind verkefni sem miða að því að auka umferðargetu Sæbrautar og tryggja gott flæði um hana. Þar má nefna bæði fyrirhugaðan Sæbrautarstokk og endurbætur á gatnamótum Reykjanesbrautar við Bústaðaveg. Þessi verkefni eru lykilforsenda þess að Sæbraut og Reykjanesbraut geti tekið við aukinni umferð, en í dag eru umferðartafir á þessum köflum á annatíma. Til að liðka fyrir umferð er gert ráð fyrir að Sundabraut tengist Sæbraut ofan á stokki á Sæbraut sem nær frá Holtavegi og norður fyrir Sægarða.

Betri tenging fyrir Grafarvogsbúa

Við mat á mismunandi útfærslum Sundabrautar kemur fram að brúarlausnin býður upp á skilvirkari tengingar fyrir íbúa Grafarvogs en jarðgangakosturinn. Sundabrúin gerir ráð fyrir styttri og beinni tengingum við hverfið og býður þannig upp á fleiri aðkomuleiðir að Sundabrautinni. Með þessu styttist ferðatími Grafarvogsbúa og dregur úr umferð innan hverfisins, samanborið við jarðgangakostinn. Þá mun brúarlausnin létta meira á umferð um Gullinbrú en jarðgöng myndu gera, samkvæmt greiningum, og þar af leiðandi fremur létta á umferð á Höfðabakka en jarðgöng.

Ekki er gert ráð fyrir að breikka Hallsveg í tengslum við Sundabrú þar sem ekki er fyrirséð að umferð úr öðrum hverfum leiti í gegnum Grafarvog til að komast yfir brúna. Þvert á móti er gert ráð fyrir að tilfærsla umferðar Grafarvogsbúa yfir á Sundabraut skapi aukið rými á Gullinbrú, Höfðabakka og í Ártúnsbrekku fyrir aðra umferð.

Að lokum býður brúarlausnin upp á þann mikilvæga framtíðarmöguleika að þróa Hallsveg sem samgönguás með fjölbreyttum ferðamátum, þar á meðal almenningssamgöngum, hjólastígum og gangstígum. Slík þróun eykur valmöguleika íbúa Grafarvogs til að ferðast á hagkvæman og sjálfbæran hátt til vinnu og tómstunda, í takt við stefnu höfuðborgarsvæðisins um fjölbreyttar og vistvænar samgöngur.

Frekari kynning er fram undan

Vegagerðin vinnur að undirbúningi Sundabrautar frá Sæbraut að Kjalarnesi í samstarfi við Reykjavíkurborg. Unnið er í samræmi við niðurstöður verkefnis- og starfshópa á vegum ríkis og sveitarfélaga sem störfuðu á árunum 2018-2021 og yfirlýsingu þáverandi samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra og borgarstjórans í Reykjavík frá árinu 2021. Undirbúningur miðar að því að verkefnið verði boðið út sem samvinnuverkefni og fjármagnað með gjaldtöku af umferð í samræmi við lög nr. 80/2020.

Í undirbúningi eru opnir kynningarfundir vegna væntanlegrar umhverfismatsskýrslu vegna Sundabrautar, auk þess sem drög að aðalskipulagsbreytingum í Reykjavík verða kynnt. Fundirnir verða haldnir í Reykjavík, Mosfellsbæ og á Akranesi í október og nóvember. Að auki verður morgunfundur í streymi frá húsakynnum Vegagerðarinnar. Fundirnir verða auglýstir innan tíðar og eru áhugasamir hvattir til að mæta til þess að fá réttar upplýsingar um verkefnið og framgang þess.

Vegagerðin gerir ráð fyrir að umhverfismatsskýrslan verði birt í samráðsgátt Skipulagsstofnunar í næstu viku og hvetjum við alla áhugasama til þess að senda inn umsagnir og athugasemdir. Í framhaldinu verður unnið úr öllum þeim athugasemdum sem koma inn.