Ísafold, 25. nóv. 1891, 18. árg., 94. tbl., forsíða:

Aðalbrú á Hvítá í Borgarfirði.
Einstök fyrirmunun má það heita, að enn skuli vanta aðalbrú, þjóðleiðarbrú, á Hvítá í Borgarfirði, ferjuvatn, sem þrír landfjórðungar eiga leið yfir til höfuðstaðar landsins, eina ferjuvatnið í öllum Vestfirðinga fjórðungi, og þó að eins á takmörkum hans. Þar að auki klýfur á þessi að endilöngu eitt með fjölbyggðustu héruðum landsins, sem nú er eitt lögsagnarumdæmi.
Ókunnugir hljóta að ímynda sér, að mjög mikill vandi og lítt kleifur kostnaður muni vera að brúa þá á. Þeir hugsa sjálfsagt, að það muni kosta marga tugi þúsunda; annars mundu héraðsbúar sjálfir löngu búnir að leggja slíka brú.
Þeir væru og líklegast búnir að því nú, ef eigi væri vegalögin frá 1887, er vörpuðu öllum slíkum fyrirtækjum á landssjóð, með öðrum torfærum á aðalpóstleið; því aðalbrú á Hvítá verður að vera á póstleið og þjóðleið.
Þeir hafa, eða réttara sagt 2-3 sveitir, brúað ána, eins og kunnugt er, í sumar, en langt úr þjóðleið, á Barnafossi, mest fyrir fjárrekstra, en þó svo vel, að fara má þá brú með klyfjaburð.
Vandinn og kostnaðurinn að brúa Hvítá á fyrirhugaðri þjóðleið að henni og frá er sem sé svo ótrúlega lítill, að jafnvel fátæk sýslufélög hafa lagt á sinn kostnað hálfu dýrri brýr, já margfalt dýrri.
Í sumar var lögð á landssjóðs kostnað brú á smásprænu eina skammt héðan, er fáir hafa heyrt nefnda utanhrepps; hún heitir Leirvogsá. Það mun hafa kostað um 3.000 kr., brúin sjálf og steinstöplarnir undir brúarsporðana beggja vegna. Og það er einstaklega traust og vel gerð brú. Hún er líka að eins 22 álnir á lengd.
Hvað er það að miða við annað eins höfuðvatnsfall og Hvítá í Borgarfirði! - munu menn segja.
Jú, viti menn!
Leirvogsárfarvegurinn er 22 álnir á breidd á brúarstæðinu.
Hvítárfarvegurinn er á hinu fyrirhugaða aðalbrúarstæði er, - hann er fjórðungi mjórri. Hann er ekki nema 17-18 álnir á breidd!
Og þessi ósköp hafa menn látið sér í augum vaxa allt til þessa dags, í mörg hundruð ár!
Auðvitað höfðu formenn brú á Hvítá á þessum stað, sem lesa má í Sturlungu og víðar. En vitanlega hlaut hún að takast af undir eins og hún fúnaði, eftir íslenskri manndáð á 14. og 15. öld. Að koma henni á aftur, - slíkt fyrirtæki hefir þjóðin sem sagt eigi hætt sér út í þau 6-700 ár, sem síðan eru liðin.
Þetta ægilega stórvirki kostar líklega 3000 kr.! Það kostar hálf, hálf eins árs eftirlaun eins embættismanns, eða lítið meira.
"Miklar hetjur erum við, Hrólfur minn!" Miklir garpar erum vér, Íslendingar.
Menn halda sjálfsagt að þessi kostanaráætlun nái engri átt.
En því skyldi það vera?
Brúin á Barnafossi kostaði eigi 2.000 kr., og er þó 4 álnum lengri en hin brúin þarf að vera, hjá Kláffossi. En af því það á að vera aðalbrú, er hæfilegt að ætlast til, að hún sé höfð þeim mun veigameiri, að trésmíðið, brúin sjálf, verði samt eins dýrt, - þó að miklu skemmra sé að flytja efnið og þó að mikill viður og talsverður smíðakostnaður hafi farið í kvíar úr frá báðum brúarsporðunum á Barnafossi, vegna gljúfrahættunnar þar. Þá eru samt meira en 1.000 kr. eftir, og þær eru ætlaðar í grjótvinnu undir brúarsporðana, stöpul eða stöpla. Hún var engin við Barnafoss; brúin liggur á gljúfurbörmunum; gljúfrin eru nógu djúp til þess.
Það mun þurfa lítið sem ekkert að hlaða undir brúna á Kláffossi nema öðrum megin. Norðmenn hafa nú kennt íslenskum vegagjörðamönnum að hlaða brúarstöpla án steinlíms, og það vel rammbyggilega, sem sjá má á Hólmsbrúnni og Leirvogsbrúnni. Til þess þarf vitanlega hentugt grjót, það er; grjót, sem kljúfa má eða höggva. Bresti það á þeim stað eða þar nærri, mun verða að hafa steinlím, og eykur það kostnaðinn nokkuð, en eigi stórkostlega. Enda ætti ekki að líða yfir neinn, þótt kostnaðurinn kæmist eitthvað fram úr þessu, sem hér er nefnt. Að hann þurfi að fara fram úr 4.000 kr., það er að minnsta kosti lítt hugsandi.
Ýmsir munu hafa heyrt getið um allt öðruvísi lagaða áætlun um brúarkostnaðinn hjá Kláffossi. Þeir munu hafa heyrt nefndar 10.000 í stað 3 eða 4, og það eftir vitring í þeim efnum, hálærðan vegfræðing. Hér skal og eigi dirfst að rengja einn staf í þeirri áætlun. Munurinn er sá, að hann (Siwerson) á við járnbrú, en hér er gert ráð fyrir trébrú.
En að hafa járnbrú yfir Hvítá hjá Kláffossi er bersýnileg þarfleysa. Aðalreglan með járnbrýr og trébrýr virðist annars vera sú, að hafa stórbrýr, brýr yfir langt haf, úr járni, en smábrýr úr tré. En mundi þessi Hvítárbrú hjá Kláffossi geta kallast stórbú á nokkru byggðu bóli? Eða því skyldi hún, 17 álna lögn, eiga að nefnast stórbrú, og vera smíðuð úr járni, en 20, 30 eða jafnvel 40 álna brýr á öðrum ám heita smábrýr og hafðar úr tré, eins og altíðkanlegt er, hvor sem þær eru í þjóðbraut (aðalpóstleið) eða eigi? Er það af því, að Hvítá þessi er fræg, mikils háttar, göfug á, sem skilur landsfjórðunga?
Þessu mun svarað svo, að það sé betra sem betra er, að hafa brýr úr járni en tré.
Getur vel verið, - ef, efnin leyfa.
En meðan landið á svo í vök að verjast með fjárhaginn sem það á, og getur ekki framkvæmt hundraðasta partinn af því, sem það bráðþarfnast fyrir, og fyrir þá sök lætur sér duga smábrýr af tré, sem vel má fara - það gera jafnvel efnaðri þjóðir -, á meðan er hégóma-tiktúra að láta sér vandara um eina á annarri fremur, eða eina smábrú af mörgum.
Vextir og vaxtavextir af kostnaðarmuninum á járnbrú og trébrú er miklu, miklu meiri en viðhaldskostnaðurinn á trébrúnni, að fyrningu meðtalinni eða endursmíðun trébrúarinnar í hvert sinn sem þess þarf. Er því mun hyggilegra, að spara sér þann kostnaðarauka, þegar það er hægt, þ. e. brúin eigi svo stór, að nauðsyn beri til fyrir styrkleika sakir, að hafa hana úr járni. Fyrir oss, jafnfélausa og jafn skammt áleiðis komna að brúa ár og læki á landinu, er einsætt að hafa þá reglu, að brúa heldur 3 ár, en 1 fyrir sama fé. Vér þurfum eigi að brúa þessar 3 ár illa fyrir því. Munurinn er sá, að viðhaldið er meira á trébrúnum, er til lengdar lætur, en það á niðjum vorum eigi að vera nein ofætlun.
Það er hneyksli, að láta Hvítá þessa vera óbrúaða lengur. En það verður hún samt sjálfsagt mörg ár enn, ef ekki má gera það öðruvísi en með járnbrú, og ef endilega á að leggja dýran akveg að brúarstæðinu beggja vegna samsumars. Þá verður sjálfsagt að bíða eftir sérstaklegri fjárveiting þingsins til þess; en þá verður farið að metast um, hver áin af mörgum skuli ganga fyrir; aðrir landsfjórðungar eða þeirra þingmenn halda þá fram hver sinni á. Getur þá svo farið, að Hvítá verði að bíða von og úr viti með því móti.
Í stað þess að með hinu mótinu mætti brúa ána nú þegar á næsta sumri. Enginn færi að metast um það, þó að varið væri 3.000 kr. af þess árs vegabótafé (30.000) til jafnáríðandi og merkilegrar samgöngubótar, úr því að enginn fékkst um aðra eins fjárbrúkun við Leirvogsána í sumar.
Til vegabóta við brúna þarf naumast öðru til að kosta í bráðina, en að gera vel fært með hesta yfir mýrina vestan árinnar, og getur það eigi miklu numið.
Þess má geta, ókunnugum til skýringar að Kláffoss-brúarstæðið, sem er skammt fyrir neðan Síðumúla, má heita í beinni stefnu frá Varmalækjarmelum upp í Norðurárdal þar, sem vegir skiptast norður í land og vestur, og sjá allir, að sú vegarstefna lengir eigi, heldur styttir til muna þjóðveginn, langferðamannaveginn, yfir Borgarfjörðinn. Hvað héraðsmenn sjálfa snertir, þá eru það að eins neðstu sveitirnar við ána, sem eigi hafa gagn af brúnni sín á milli, og svo Mýramenn og kann ske Snæfellingar eða þeir sem þangað eiga erindi sunnan yfir. En Mýramenn liggja við sjó og nota hann mest til ferða og flutninga. Og að fara að kosta upp á brú hinna vegna neðar á ánni, brú, sem hlyti að verða sjálfsagt meira en tífalt dýrari en á Kláffossi, það væri hin mesta fjarstæða, og er furða, að slíkt skuli hafa verið tekið í mál. Auk þess er einmitt þar niður frá vað á ánni, alfært fyrir kunnuga meiri hluta sumars.