Heiti verkefnis : 

Grunnnet samgangna – almenningssamgöngur

Verkefnastjóri : 

Ólöf Kristjánsdóttir

Stutt lýsing á verkefninu:

Ný samgönguáætlun var samþykkt á Alþingi í febrúar 2019 og tillaga til þingsályktunar um samgönguáætlun fyrir tímabilið 2020-2034 hefur verið lögð fram á Alþingi. Í tillögunni til þingsályktunar er í 5 ára aðgerðaáætlun sett fram verkefnið „Greindir verði kostir þess að lykilleiðir almenningssamgöngukerfisins verði hluti af grunnneti samgangna.”. Við gerð samgönguáætlunar er unnið í takt við fimm meginmarkmið að samgöngur séu öruggar, greiðar, hagkvæmar og umhverfislega sjálfbærar og að þær stuðli að jákvæðri byggðaþróun. Verkefnið um skilgreiningu á grunnneti almenningssamgangna er sett fram undir markmiði um jákvæða byggðaþróun.

Verkefnisumsókn þessi snýst um að framkvæma þetta skilgreinda verkefni í samgönguáætlun um að greina kosti þess að lykilleiðir almenningssamgöngukerfisins verði hluti af grunnneti samgangna. Þannig verði skilgreining á grunnneti samgangna útvíkkuð til að ákveðnar leiðir almenningssamgangna bætist þar við. Það er þýðingarmikið að skilgreining grunnnetsins sé útvíkkuð til að innifela þennan samgöngumáta og myndi gera Vegagerðinni kleift að vinna markvissar að honum. Almenningssamgönguleiðir geta verið skilgreindir sem hluti af grunnnetinu á sama hátt og ferju-, skipa- og flugleiðir að því leyti að um er að ræða skilgreindar leiðir eða kerfi auk byggðra mannvirkja að einhverju leyti.

Skoðuð verða erlend dæmi um hvernig grunnnet samgangna er skilgreint og tengingu almenningssamgangna þar í. Horft verður til Norðurlandanna og annarra nálægra landa eins og Bretlands, Kanada eða Bandaríkjanna. Farið verður yfir hvernig Vegagerðin kemur að almenningssamgöngum í dag, þ.e. utanumhaldi, hönnun og fjárveitingum. Skoðaðar verða núverandi leiðir, möguleg flokkun þeirra, hvort áfangaskipta ætti innleiðingu og mögulegar nýjar leiðir.

Tilgangur og markmið:

Við gerð samgönguáætlunar er unnið í takt við fimm meginmarkmið um að samgöngur séu öruggar, greiðar, hagkvæmar og umhverfislega sjálfbærar og að þær stuðli að jákvæðri byggðaþróun. Áhersla á almenningssamgöngur styður við öll fimm meginmarkmiðin og er mikilvægur liður í að bæta öryggi, hagkvæmni og umhverfislega sjálfbærni samgangna og getur haft mjög jákvæð áhrif á byggðaþróun. Með almenningssamgöngum má gera samgöngur ódýrari og aðgengilegri auk þess sem almenningssamgöngur hafa jákvæð áhrif á lýðheilsu.

Í samgönguáætluninni er stefnt að því að byggja upp og efla grunnnet allra samgangna. Í skilgreindu grunnneti eru um 5.000 km vegakerfi, 38 hafnir, 13 flugvellir og nokkrar ferju-, skipa- og flugleiðir. Sérstök aukin áhersla er í áætluninni lögð á almenningssamgöngur, bæði á höfuðborgarsvæðinu og á landsbyggðinni. Unnið verður að því að auka möguleika hjólandi í umferðinni í samræmi við stefnu stjórnvalda.

Með því að taka almenningssamgöngur inn í grunnnet samgangna getur Vegagerðin unnið markvissar að þessum samgöngumáta. Tilgangur verkefnisins er að skoða hvernig að þessari útvíkkun verði best staðið og hvaða almenningssamgönguleiðir ættu að verða hluti af grunnnetinu. Einnig hvort ástæða sé til að áfangaskipta slíkri innleiðingu, að fyrst verði teknar inn lykilleiðir og fleiri leiðir svo teknar inn síðar. Einnig er sótt um annað verkefni sem fjallar um að skilgreina grunnnet hjólreiðastíga.

Markmiðið er að við lok verkefnisins verði til útvíkkuð skilgreining á grunnneti samgangna fyrir Vegagerðina og samgönguáætlun og tillaga að almenningssamgönguleiðum til að taka inn í grunnnetið, sem megi svo nota í samtali við sveitarfélög og landshlutasamtök og innleiða í hlutverk Vegagerðarinnar.