Kostnaðaráætlanir Vegagerðarinnar standast að jafnaði vel

Í hefðbundnum verkefnum í áratug skeikar aðeins 7 prósentum

13.11.2018

Að jafnaði hafa stór verk Vegagerðarinnar undanfarin áratug aðeins farið 7 prósent framúr kostnaðaráætlun hefðbundinna verkefna í vegagerð. Í jarðgangaverkum er kostnaðurinn tæp 109 prósent af kostnaðaráætlun að meðaltali. Áætlanir standast því að jafnaði nokkuð vel og fara einungis 7-9 prósent yfir áætlun, oft af eðlilegum ástæðum er snúa að óhjákvæmilegri óvissu. 

Í töflunni sem fylgir fréttinni má sjá yfirlit yfir 23 verk sem hafa verið unnin á síðustu tíu árum eða svo, hver verkin eru, hver kostnaðaráætlunin var fyrir útboð, hver kostnaðurinn í raun varð, hlutfallið þar á milli og síðan hvenær verkin voru unnin. Einnig sést í töflunni að ef krónutala verkefna í vegagerð er lögð saman skeikar í heild einungis þremur prósentum, en heldur meira í jarðgangaverkefnum eða um 10 prósentum.

Mikil umræða hefur verið í þjóðfélaginu um framúrkeyrslu kostnaðar í  opinberum framkvæmdum.  Eðli málsins samkvæmt kemur það illa við bæði stjórnvöld og almenning þegar fyrirsjáanleiki virðist ekki vera til staðar við kostnaðaráætlanir stórra og fjárfrekra framkvæmda

Frávikin í einstökum verkum Vegagerðarinnar eru allt frá 70% til 145% af kostnaðaráætlun.  Á tímabilinu reyndust 7 verk undir áætlun og 16 verk yfir áætlun og flest verkin voru innan við 10% yfir áætlun. Þetta verður að teljast nokkuð góður árangur.

Vegagerðin leggur mikið upp úr vönduðum og raunhæfum kostnaðaráætlunum og lítur á þær sem mikilvægt tæki við mat á verkefnum og forgangsröðun þeirra. Vandaðar áætlanir byggja á öguðum vinnubrögðum starfsmanna og verktaka sem að verkunum koma.  Áætlanir eru gjarnan unnar í nokkrum skrefum eftir því hvar verkhugmyndir eru staddar og hversu miklu menn vilja kosta til. Áður en  verk eru boðin út liggur síðan fyrir lokaúrvinnsla áætlanagerðar svokölluð verkhönnun þar sem búið er að taka tillit til sem flestra þátta sem máli skipta við framkvæmd verksins.

Óvissan sem tekist er á við í vega og gangagerð snýr mjög oft að jarðfræðinni og öryggi þeirra upplýsinga sem hægt er að afla um áhrif þeirra þátta á verkferilinn. Sama á við varðandi verkefni siglingasviðs Vegagerðarinnar. Í vegagerðinni snýr þetta gjarnan að gæðum, magni og aðgengi að jarðefnum sem nauðsynleg eru til vegagerðarinnar. Jarðefnin geta reynst óhentug og ónóg. Við gangagerð er áhættan alltaf mikil en þrátt fyrir miklar prófanir í aðdraganda slíkra framkvæmda er aldrei hægt að sjá fyrir með óyggjandi hætti hvað kemur í ljós þegar komið er inn í iður fjalla. Berglög geta reynst misjafnlega föst í sér og heilu vatnsæðarnar geta opnast sem ekki reyndist mögulegt að kortleggja í prufuborunum.

Almenn staða á markaði hefur vissulega einnig áhrif á það hvernig tilboð berast við útboðum s.s. samkeppni milli verktaka, framboð verkefna og almennt efnahagsástand og stöðugleiki eða óvissa á þeim vettvangi.

Eins og að framan greinir er vönduð verk og kostnaðaráætlun forsenda vandaðra vinnubragða við framkvæmd stórra verka, þó ber að hafa í huga að eftir sem áður er áætlun eftir orðanna hljóðan áætlun en ekki niðurstaða verks.  Áætlunin þarf því að vera raunhæf en um leið krefjandi þannig  að umsjónaraðilar sjái sig knúna til þess að leita hagkvæmari leiða  og efla skilvirkni. Þess ber einnig að geta að aðstæður geta breyst á framkvæmdatímanum. Sem dæmi má nefna gerð Norðfjarðarganga. Á verktímanum varð ljóst að reglur varðandi öryggi ganga væru að taka breytingum. Þess vegna var ráðist í viðbætur við verkið með gerð nýrra neyðarrýma en mun kostnaðarsamara hefði verið að ráðast í gerð þeirra eftir að verkinu var lokið.

Vegagerðin telur sig geta vel við unað þó alltaf megi gera betur.  Við munum áfram reyna að gera sem raunhæfastar kostnaðaráætlanir og leggja okkur fram um að standast þær. 

Vegur	Kafli	Kostnaðar- áætlun  verðlag 2016  m.kr.	Kostnaður verðlag 2016  m.kr.	Hlutfall  %	Ár
Hringvegur (1)	Hveragerði - Hamragilsvegur	2.095	2.107	100,6	2013-2016
Hringvegur (1)	Draugahlíð - Fossvellir	1.312	1.404	107,0	2010-2012
Hringvegur (1)	Múlakvísl	997	1.070	107,3	2012-2014
Reykjanesbraut (41)	Gatnamót við Arnarnesveg	1.632	1.643	100,7	2007-2009
Reykjanesbraut (41)	Gatnamót við Vífilsstaðaveg	1.075	1.372	127,6	2008-2009
Vestfjarðavegur (60)	Eiði - Kjálkafjörður	3.387	3.745	110,6	2012-2015
Vestfjarðavegur (60)	Kjálkafjörður - Vatnsfjörður	849	928	109,3	2009-2011
Norðausturvegur (85)	Hófaskarðsleið	2.665	2.315	86,9	2007-2010
Norðausturvegur (85)	Vopnafjörður - Brunahvammsháls	3.052	2.850	93,4	2008-2013
Landeyjahafnarvegur (254)	Hringvegur - Landeyjahöfn	1.019	1.004	98,5	2008-2010
Bræðratunguvegur (359)	Um Hvítá	2.010	1.327	66,0	2009-2012
Lyngdalsheiðarvegur (365)	Laugarvatnsvegur - Þingvallavegur	1.309	1.736	132,6	2008-2011
Arnarnesvegur (411)	Reykjanesbraut - Fífuhvammsvegur	865	1.233	142,5	2015-2016
Álftanesvegur (415)	Hafnarfjarðarvegur Bessastaðavegur	943	1.034	109,7	2013-2016
Suðurstrandarvegur (427)	Tveir áfangar	2.575	2.452	95,2	2008-2012
Tröllatunguvegur (605)  Þröskuldar	Vestfjarðavegur - Djúpvegur	2.136	2.309	108,1	2007-2010
Strandavegur (643)	Djúpvegur - Drangsvegur	700	793	113,3	2008-2013
Dettifossvegur (862)	Hringvegur - Dettifossvegur vestri	1.213	1.426	117,6	2008-2011
	Samtals:	29.834	30.748	107,0%	Meðaltal
			27.733/26.919	103,1%
Jarðgöng
Bolungarvíkurgöng	Djúpvegur (61)	8.662	8.072	93,2	2008-2010
Héðinsfjarðargöng	Siglufjarðarvegur (76)	13.998	17.191	122,8	2006-2010
Norðfjarðargöng	Norðfjarðarvegur (92)	12.069	13.909	115,2	2013-2017
Fáskrúðsfjarðargöng	Suðurfjarðarvegur (96)	8.425	8.021	95,2	2003-2005
Bökkugarður-Bakki	Bakkavegur Húsavík	3.253	3.786	116,4	2014-2017
	Samtals:	46.407	50.979	108,6%	Meðaltal
			50.979/46.407	109,9%